Jednostka wojskowa Formoza – elita polskich sił specjalnych

Jednostka Wojskowa Formoza, oficjalnie Jednostka Wojskowa Formoza im. generała broni Włodzimierza Potasińskiego (JW 4026), znana wcześniej jako Morska Jednostka Działań Specjalnych (MJDS), to elitarna formacja polskich Wojsk Specjalnych, ciesząca się międzynarodowym uznaniem. Specjalizuje się w najbardziej złożonych operacjach morskich i działaniach specjalnych, od ponad czterech dekad wyznaczając najwyższe standardy profesjonalizmu, odwagi i sprawności bojowej. Unikalne zdolności, zaawansowane szkolenie oraz nowoczesne wyposażenie czynią z JW Formoza kluczowy element systemu bezpieczeństwa Polski, gotowy do działania w każdych warunkach, zarówno na wodzie, pod wodą, jak i na lądzie w strefie przybrzeżnej.

Historia i dziedzictwo JW Formoza

Historię Jednostki Wojskowej Formoza można umownie podzielić na trzy kluczowe okresy:

• 1975-1990: wydział Działań Specjalnych 3. Flotylli Okrętów (3.FO).
• 1990-2007: działalność w strukturze Grupy Okrętów Hydrograficznych, a następnie Grupy Okrętów Rozpoznawczych 3.FO.
• Od 2007 roku: funkcjonowanie jako samodzielna jednostka wojskowa.

Idea jednostki wojskowej typu rozpoznawczego i dywersji morskiej narodziła się w 1974 roku, kiedy w etacie Ośrodka Szkolenia Nurków i Płetwonurków WP (OSNiP WP) w Gdyni powstał Zespół Badawczy ds. Płetwonurków Morskich, którego pierwszym dowódcą został kmdr por. Józef Rembisz. Inicjatywę powołania protoplasty obecnej JW 4026 podjął Oddział Rozpoznawczy Sztabu Marynarki Wojennej.

Początki Jednostki Wojskowej Formoza sięgają formalnie 13 listopada 1975 roku, kiedy to rozkazem Szefa Sztabu Generalnego WP, w strukturach 3. Flotylli Okrętów Marynarki Wojennej w Gdyni, z dniem 1 stycznia 1976 roku, utworzono Wydział Płetwonurków, niejawnie określany jako Wydział Działań Specjalnych. Pierwszym dowódcą tej formacji był kmdr por. dypl. Józef Rembisz. Była to odpowiedź na rosnące zagrożenia związane z terroryzmem morskim i potrzebę posiadania wyspecjalizowanej grupy zdolnej do prowadzenia niestandardowych działań. Początkowo jednostka składała się z niewielkiej grupy starannie wyselekcjonowanych żołnierzy. Przez lata formacja przechodziła liczne transformacje, zmieniając nazwy i strukturę.

We wrześniu 1987 roku pododdział zmienił nazwę na Wydział Działań Specjalnych. Został on rozformowany 12 listopada 1990 roku, a jego siły i środki nazwano Grupami Specjalnymi Płetwonurków (GSP) i włączono w skład Grupy Okrętów Rozpoznawczych (początkowo Grupy Okrętów Hydrograficznych). Następnie płetwonurkowie bojowi operowali jako Sekcje Działań Specjalnych (od 2002 roku), by w 2006 roku powrócić do nazwy Grupy Specjalne Płetwonurków, cały czas w podporządkowaniu Grupy Okrętów Rozpoznawczych 3.FO.

Przełomowym momentem było sformowanie 9 marca 2007 roku, rozkazem Dowódcy Marynarki Wojennej, Morskiej Jednostki Działań Specjalnych (MJDS) – JW 4026, podporządkowanej początkowo Dowódcy MW. Pierwszym dowódcą MJDS został kmdr por. Jan Pawłowski. Dnia 1 stycznia 2008 roku, zgodnie z decyzją Ministra Obrony Narodowej Aleksandra Szczygły, MJDS została włączona w skład nowo utworzonych Wojsk Specjalnych, podlegając Dowódcy Wojsk Specjalnych. Podkreśliło to jej elitarny charakter i znaczenie w systemie obronnym kraju. 1 października 2011 roku jednostce zmieniono etat na większy i oficjalnie nadano nazwę Jednostka Wojskowa Formoza. W wyniku reformy systemu dowodzenia, od 1 stycznia 2014 roku jednostka podlega bezpośrednio Dowództwu Generalnemu Rodzajów Sił Zbrojnych (po krótkim okresie podporządkowania Dowództwu Sił Specjalnych, a następnie Centrum Operacji Specjalnych – Dowództwu Komponentu Wojsk Specjalnych).

Nazwa „Formoza”, choć początkowo nieoficjalna, ma głębokie korzenie historyczne. Wywodzi się od potocznej nazwy pierwszego ośrodka szkoleniowego jednostki – poniemieckiej torpedowni zlokalizowanej na wodach Zatoki Gdańskiej, w Gdyni-Oksywiu. Ze względu na swój charakterystyczny wygląd, odosobnione położenie na morzu (niczym wyspa, połączona z lądem jedynie kładką) i medialne doniesienia o konflikcie między Chinami kontynentalnymi a Tajwanem (ówcześnie Formozą) w latach 50. XX wieku, obiekt ten był przez żołnierzy porównywany do chińskiej wyspy Formoza. Z czasem nazwa ta stała się synonimem całej jednostki.

Patronem JW Formoza jest generał broni Włodzimierz Potasiński, pierwszy Dowódca Wojsk Specjalnych, który zginął tragicznie w katastrofie smoleńskiej (decyzja z 12 lutego 2014 r.). Jednostka otrzymała sztandar ufundowany przez społeczeństwo Gdyni oraz Ligę Morską i Rzeczną 23 września 2014 roku. Jednostka kultywuje bogate tradycje, a jej dewizą są słowa „Siła i Honor” oraz nieformalne, ale niezwykle ważne motto „Nigdy nie zostawiamy swoich”, podkreślające braterstwo broni i niezłomność operatorów.

Główne zadania i specjalizacje Jednostki Wojskowej Formoza

Jednostka Wojskowa Formoza jest przygotowana do realizacji szerokiego spektrum zadań specjalnych, ze szczególnym uwzględnieniem środowiska morskiego. Do jej głównych kompetencji należą:

• Operacje abordażowe (VBSS – Vessel Boarding Search and Seizure) – przejmowanie kontroli nad jednostkami pływającymi (statki, platformy wiertnicze) zajętymi przez terrorystów lub wrogie siły. Abordaże mogą być prowadzone z wody, z wykorzystaniem szybkich łodzi operacyjnych, jak i z powietrza, przy użyciu śmigłowców.
• Działania podwodne – operatorzy JW Formoza to wysoce wyspecjalizowani płetwonurkowie bojowi, zdolni do prowadzenia skrytego rozpoznania podwodnego, dywersji na obiektach hydrotechnicznych i wrogich jednostkach, a także poszukiwania i neutralizacji min morskich.
• Rozpoznanie specjalne (SR – Special Reconnaissance) – zbieranie informacji o przeciwniku, infrastrukturze krytycznej oraz warunkach hydrometeorologicznych w rejonie zainteresowania operacyjnego, często na głębokim zapleczu wroga.
• Akcje bezpośrednie (DA – Direct Action) – krótkotrwałe, precyzyjne uderzenia na wyznaczone cele o znaczeniu strategicznym lub operacyjnym, takie jak niszczenie instalacji wroga, przechwytywanie osób lub materiałów.
• Operacje antyterrorystyczne (CT – Counter-Terrorism) – działania mające na celu zapobieganie, zwalczanie i minimalizowanie skutków ataków terrorystycznych, szczególnie w środowisku morskim i na obiektach infrastruktury krytycznej.
• Uwalnianie zakładników (HR – Hostage Rescue) – planowanie i przeprowadzanie operacji odbijania zakładników przetrzymywanych na statkach, platformach morskich czy obiektach przybrzeżnych.
• Wsparcie militarne (MA – Military Assistance) – szkolenie i doradztwo dla sił specjalnych państw sojuszniczych.

Operatorzy Formozy są zdolni do działania w każdych warunkach klimatycznych i geograficznych, co czyni ich wszechstronnym narzędziem w rękach Dowództwa Komponentu Wojsk Specjalnych.

Rekrutacja do Formozy – droga dla wybranych

Proces rekrutacji do Jednostki Wojskowej Formoza jest jednym z najtrudniejszych i najbardziej selektywnych w całych Siłach Zbrojnych RP. Jednostka prowadzi rekrutację w dwóch głównych ścieżkach: Kwalifikacji (Selekcji Podstawowej) oraz Selekcji Rozszerzonej. Skierowany jest do żołnierzy zawodowych, a także do funkcjonariuszy innych służb mundurowych, rezerwistów oraz, w wyjątkowych przypadkach, cywilów posiadających unikalne, poszukiwane przez jednostkę kwalifikacje.

Podstawowe wymagania stawiane kandydatom obejmują:

• Obywatelstwo polskie – jest to warunek bezwzględny.
• Niekaralność sądowa – kandydat musi posiadać nieposzlakowaną opinię.
• Wiek – dla kandydatów do Selekcji Rozszerzonej preferowany przedział wiekowy to 19-35 lat. W przypadku Kwalifikacji wiek jest mniej rygorystyczny, jednak kluczowa jest ogólna kondycja i potencjał rozwojowy.
• Wykształcenie – minimum średnie.
• Bardzo dobry stan zdrowia – potwierdzony orzeczeniem wojskowej komisji lekarskiej o zdolności do służby w jednostkach desantowo-szturmowych i wojskach specjalnych, brak przeciwwskazań zdrowotnych.
• Wybitna sprawność fizyczna – kandydaci muszą przejść rygorystyczne testy sprawnościowe, których normy są wymaganiami minimalnymi.
• Odporność psychiczna – sprawdzana poprzez wieloetapowe badania psychologiczne i testy w warunkach ekstremalnego obciążenia.

Proces kwalifikacji/selekcji do jednostki Formoza składa się z pięciu głównych etapów:

1. Analiza ankiet personalnych: wstępna weryfikacja kandydatów na podstawie przesłanych dokumentów.
2. Test sprawności fizycznej: odbywa się w ciągu jednego dnia (dla Selekcji Rozszerzonej może trwać do późnych godzin nocnych) i obejmuje m.in. pływanie, biegi, testy siłowe. Normy są wymaganiami minimalnymi.
3. Badania psychologiczne: weryfikacja predyspozycji psychologicznych pożądanych u żołnierzy jednostki. Trwają kilka godzin i są wyczerpujące.
4. Test w trudnych warunkach klimatyczno-terenowych: kilkudniowa, wyczerpująca selekcja w terenie (często w górach lub warunkach wodnych), nazywana niekiedy „piekielnym tygodniem”. Sprawdza odporność na długotrwały wysiłek fizyczny, stres, działanie pod presją czasu, umiejętność pracy w zespole, determinację i motywację.
5. Rozmowy kwalifikacyjne: ostatni etap, podsumowujący cały proces. Sprawdza wiedzę i umiejętności kandydata, określa możliwość wskazania konkretnego stanowiska.

Tylko nieliczni, najlepsi kandydaci pomyślnie przechodzą cały proces. Warto zaznaczyć, że pozytywne ukończenie Kwalifikacji (Selekcji Podstawowej) nie wiąże się z obligatoryjnym wyznaczeniem na stanowisko służbowe, natomiast ukończenie Selekcji Rozszerzonej i spełnienie jej wymagań gwarantuje wyznaczenie do Jednostki. Dodatkowym atutem dla żołnierzy w korpusie szeregowych i podoficerów jest posiadanie prawa jazdy kat. C, C+E.

Szkolenie operatorów Morskiej Jednostki Działań Specjalnych

Po pomyślnym przejściu selekcji, kandydaci rozpoczynają intensywny, wielomiesięczny kurs bazowy, który przygotowuje ich do służby w zespołach bojowych JW Formoza. Szkolenie jest wszechstronne i obejmuje szeroki zakres umiejętności niezbędnych operatorowi sił specjalnych. Kluczowe elementy szkolenia to:

• Taktyka specjalna – planowanie i realizacja operacji w różnych środowiskach (zielona – lądowa, czarna – miejska, niebieska – morska).
• Szkolenie strzeleckie – posługiwanie się różnymi rodzajami broni indywidualnej i zespołowej z najwyższą precyzją, w tym strzelanie dynamiczne i wyborowe.
• Walka w bliskim kontakcie (CQB/CQC) – techniki walki wręcz oraz walki w pomieszczeniach.
• Szkolenie nurkowe – opanowanie technik nurkowania bojowego z wykorzystaniem aparatów o obiegu otwartym i zamkniętym, co jest kluczowe dla specyfiki Jednostki Wojskowej Formoza.
• Szkolenie spadochronowe – wprowadzone już na początku lat 80. XX wieku, obejmuje wykonywanie skoków ze spadochronem metodą na linę desantową oraz wolne otwarcie (HALO/HAHO).
• Szkolenie medyczne – udzielanie pierwszej pomocy w warunkach bojowych (TCCC – Tactical Combat Casualty Care).
• Szkolenie z zakresu łączności, nawigacji i przetrwania – w trudnych warunkach terenowych i klimatycznych.

Po ukończeniu kursu bazowego, operatorzy kontynuują szkolenie specjalistyczne w ramach swoich zespołów bojowych, doskonaląc nabyte umiejętności i zdobywając nowe kwalifikacje. Regularnie uczestniczą w krajowych i międzynarodowych ćwiczeniach, współpracując z czołowymi jednostkami specjalnymi państw NATO i innych krajów sojuszniczych, co pozwala na wymianę doświadczeń i utrzymanie najwyższego poziomu gotowości bojowej.

Wyposażenie i technologia w Jednostce Wojskowej Formoza

Zdolności operacyjne Jednostki Wojskowej Formoza są wspierane przez najnowocześniejsze wyposażenie i technologie. Operatorzy mają dostęp do szerokiej gamy uzbrojenia i sprzętu, dostosowanego do specyfiki działań morskich i specjalnych. Standardem są karabinki szturmowe rodziny HK416, pistolety maszynowe MP5 i MP7, pistolety samopowtarzalne Glock, a także karabiny wyborowe SAKO TRG czy Barrett. Uzbrojenie jest często modyfikowane i dostosowywane do indywidualnych preferencji operatorów oraz specyfiki misji. Warto zaznaczyć, że wbrew niektórym informacjom, jednostka nie przyjęła na wyposażenie polskiej broni, takiej jak karabinki Beryl czy pistolety WIST, po przeprowadzeniu testów, które nie spełniły jej oczekiwań.

Kluczowym elementem wyposażenia są zaawansowane systemy nurkowe, w tym aparaty o obiegu zamkniętym (CCR), które pozwalają na długotrwałe i skryte operowanie pod wodą. JW Formoza dysponuje również szybkimi łodziami hybrydowymi typu RIB (Rigid Inflatable Boat) oraz specjalistycznymi pojazdami podwodnymi (np. historycznie Błotniak, obecnie Holonur) służącymi do transportu nurków i sprzętu. Istotną rolę odgrywają nowoczesne systemy łączności, nawigacji satelitarnej, optoelektroniki (noktowizory, termowizory) oraz bezzałogowe statki powietrzne (drony), które zwiększają świadomość sytuacyjną i wspierają procesy decyzyjne podczas operacji. Sprzęt taktyczny, w tym kamizelki balistyczne, hełmy oraz umundurowanie (w JW 4026 obowiązują stopnie wojskowe i mundury wyjściowe jak w Marynarce Wojennej), jest dobierany pod kątem maksymalnej ochrony, funkcjonalności i kamuflażu. Ciągła modernizacja wyposażenia gwarantuje, że jednostka Formoza utrzymuje najwyższy poziom gotowości operacyjnej.

Struktura, liczebność i baza JW Formoza

Jednostka Wojskowa Formoza (JW 4026) jest integralną częścią Komponentu Wojsk Specjalnych i podlega bezpośrednio Dowódcy Generalnemu Rodzajów Sił Zbrojnych (po wcześniejszym podporządkowaniu Dowódcy Wojsk Specjalnych). Jej wewnętrzna struktura jest dostosowana do efektywnej realizacji zadań i obejmuje zespoły bojowe, komórki wsparcia bojowego, zabezpieczenia logistycznego oraz dowodzenia. Każdy zespół bojowy składa się z wszechstronnie wyszkolonych operatorów, zdolnych do działania w różnych specjalizacjach.

Dokładna liczebność Jednostki Wojskowej Formoza, podobnie jak innych jednostek specjalnych na świecie, jest informacją niejawną. Wiadomo jednak, że jest to formacja elitarna i najmniejsza liczebnie jednostka bojowa Wojsk Specjalnych. Skupia się na jakości i wysokim poziomie wyszkolenia swoich operatorów, a nie na masowości. Szacuje się, że liczebność JW Formoza to kilkuset doskonale przygotowanych żołnierzy.

Główna baza Formozy mieści się w Gdyni-Oksywiu, co zapewnia bezpośredni dostęp do morza oraz infrastruktury Marynarki Wojennej RP. Lokalizacja ta jest strategiczna z punktu widzenia prowadzonych przez jednostkę operacji morskich i szkolenia. Baza Formozy jest wyposażona w specjalistyczne obiekty szkoleniowe, w tym baseny, strzelnice, ośrodki treningowe CQB oraz zaplecze techniczne do obsługi zaawansowanego sprzętu.

Zarobki w JW Formoza – czy służba się opłaca?

Informacje na temat konkretnych zarobków w JW Formoza są zazwyczaj niejawne i trudne do precyzyjnego określenia. Służba w Wojskach Specjalnych, w tym w Jednostce Wojskowej Formoza, wiąże się jednak z systemem wynagrodzeń, który uwzględnia wysoki poziom ryzyka, specjalistyczne kwalifikacje oraz dyspozycyjność żołnierzy. Zarobki operatorów jednostek specjalnych są zazwyczaj wyższe niż w jednostkach konwencjonalnych Wojska Polskiego. Składają się na nie uposażenie zasadnicze, zależne od stopnia wojskowego i wysługi lat, oraz liczne dodatki, takie jak:

• Dodatek specjalny – za służbę w warunkach szczególnego zagrożenia i wymagającą specjalnych kwalifikacji.
• Dodatek za długoletnią służbę wojskową – przyznawany za odpowiedni staż służby.
• Dodatki za posiadane kwalifikacje – np. nurka bojowego, skoczka spadochronowego.
• Ewentualne dodatki za udział w misjach zagranicznych – wypłacane za służbę poza granicami państwa.

Należy jednak podkreślić, że motywacją do służby w JW Formoza rzadko są wyłącznie względy finansowe. Kandydaci i operatorzy kierują się przede wszystkim pasją, chęcią służby ojczyźnie na najwyższym poziomie, dążeniem do samodoskonalenia oraz przynależnością do elitarnego grona profesjonalistów. Wysokie wymagania i trudy służby rekompensowane są satysfakcją z wykonywanych zadań i poczuciem bycia częścią wyjątkowej formacji.

Współpraca międzynarodowa Formozy

Jednostka Wojskowa Formoza od lat aktywnie uczestniczy we współpracy międzynarodowej, co jest kluczowym elementem jej rozwoju i utrzymania interoperacyjności z siłami sojuszniczymi. Najważniejszym forum tej współpracy są struktury NATO. Operatorzy JW Formoza regularnie biorą udział w międzynarodowych ćwiczeniach, takich jak Noble Mariner, Trident Juncture czy Cold Response, gdzie doskonalą współdziałanie z elitarnymi jednostkami specjalnymi z USA (np. Navy SEALs), Wielkiej Brytanii (SBS), Norwegii i innych państw członkowskich Sojuszu. Wspólne szkolenia pozwalają na wymianę doświadczeń, taktyk i procedur, a także testowanie najnowszych rozwiązań technologicznych.

Jednostka Formoza ma na swoim koncie również udział w misjach bojowych poza granicami kraju, m.in. w ramach Polskiego Kontyngentu Wojskowego w Zatoce Perskiej (w latach 2000 i 2003), operacji ISAF w Afganistanie (gdzie współtworzyła Zadaniowy Zespół Bojowy Wojsk Specjalnych TF-50), siłach odpowiedzi NATO (NRF), Stałym Zespole Okrętów NATO Grupa 2 (SNMG2) oraz operacji EUNAVFOR MED Sophia na Morzu Śródziemnym. Doświadczenia zdobyte podczas tych operacji przyczyniły się do wzmocnienia zdolności bojowych jednostki i ugruntowania jej pozycji jako wiarygodnego i skutecznego partnera na arenie międzynarodowej. Wysoki poziom wyszkolenia i profesjonalizm operatorów Formozy są regularnie doceniane przez sojuszników, co potwierdzają liczne wyróżnienia (w tym odznaczenia dla żołnierzy za męstwo i odwagę) i pozytywne oceny. Międzynarodowa współpraca jest nie tylko okazją do podnoszenia kwalifikacji, ale także istotnym wkładem w system zbiorowego bezpieczeństwa.

Jednostka wojskowa Formoza – najczęściej zadawane pytania