Jednostka Wojskowa Komandosów (JWK) – wszystko, co musisz wiedzieć o elicie z Lublińca

Jednostka Wojskowa Komandosów (JWK), formalnie Jednostka Wojskowa 4101, stacjonująca w Lublińcu, to elitarna formacja polskich Sił Zbrojnych, zaliczana do Wojsk Specjalnych. Jej żołnierze są wszechstronnie przygotowani do prowadzenia najbardziej złożonych i ryzykownych operacji specjalnych w kraju i poza jego granicami. JWK dziedziczy bogate tradycje polskich formacji specjalnych i stanowi kluczowy element systemu bezpieczeństwa narodowego.

Historia i tradycje Jednostki Wojskowej Komandosów

Korzenie Jednostki Wojskowej Komandosów sięgają czasów II wojny światowej i legendarnych oddziałów Armii Krajowej. Jednostka Wojskowa 4101, będąca najstarszą jednostką wojskową polskich komandosów, została sformowana w 1961 roku jako 26 Batalion Dywersyjno-Rozpoznawczy w Dziwnowie. W 1964 roku przemianowano ją na 1 Samodzielny Batalion Szturmowy i przeniesiono do Lublińca.

Znacząca zmiana nastąpiła 8 października 1993 roku, kiedy zarządzeniem Szefa Sztabu Generalnego WP, JW 4101 została przeformowana w 1 Pułk Specjalny. Wyróżnik „Komandosów” pułk otrzymał w 1995 roku, stając się 1 Pułkiem Specjalnym Komandosów. Od 2001 roku oddział rozpoczął proces uzawodowienia, czerpiąc wzorce z sił specjalnych USA i Wielkiej Brytanii. Pierwszym bojowym użyciem wydzielonego pododdziału zawodowych żołnierzy JW 4101 była Operacja Amber Fox w Macedonii. W latach 1993–2007 pułk podlegał Dowódcy Wojsk Lądowych. W 2007 roku został przeniesiony w skład nowo utworzonych Wojsk Specjalnych, podlegając Dowództwu Wojsk Specjalnych (DWS) do końca 2013 roku. Od 1 stycznia 2014 roku, w związku z reformą systemu dowodzenia, jednostka przeszła w podporządkowanie Dowództwa Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych, a operacyjnie podlega Centrum Operacji Specjalnych – Dowództwu Komponentu Wojsk Specjalnych.

W 2010 roku po raz pierwszy wyłoniono Dowódcę JW 4101 w drodze konkursu, którym został ppłk Ryszard Pietras. W pięćdziesięciolecie istnienia jednostki, 1 października 2011 roku, w wyniku reformy Wojsk Specjalnych, 1 Pułk Specjalny Komandosów został oficjalnie przemianowany na Jednostkę Wojskową Komandosów i kontynuuje chlubne tradycje swoich poprzedników. Dewiza jednostki, „Tobie Ojczyzno”, oraz wysokie standardy etyczne są fundamentem służby każdego komandosa.

JWK dziedziczy tradycje:

• tzw. 1 Samodzielnej Kompanii Commando / 6 Troop 10 Commando (1942–1944) – tradycje dziedziczy Zespół Bojowy B
• Batalionu Armii Krajowej „Parasol” (1943) – tradycje dziedziczy Zespół Bojowy C
• Batalionu Armii Krajowej „Zośka” (1943) – tradycje dziedziczy pododdział dowodzenia i zabezpieczenia
• Polskiego Samodzielnego Batalionu Specjalnego (1943–1944) – tradycje dziedziczy Zespół Bojowy A
• Batalionu Armii Krajowej „Miotła” (1944) – tradycje dziedziczy Zespół Bojowy A
• 1 Samodzielnego Batalionu Szturmowego (Dziwnów, Lubliniec, 1964–1993)
• 62 Kompanii Specjalnej Commando (Bolesławiec, 1967–1994)
• 1 Pułku Specjalnego Komandosów (Lubliniec, 1995–2011)

2 grudnia 1995 roku jednostka otrzymała sztandar ufundowany przez społeczeństwo ziemi lublinieckiej. 7 października 2005 roku, z inicjatywy Środowiska Weteranów Batalionu AK „Zośka”, na sztandar pułku przeniesiono insygnia Orderu Wojennego Virtuti Militari. Na terenie jednostki znajduje się pomnik poświęcony polskim żołnierzom pododdziałów specjalnych, których tradycje JWK dziedziczy, z inskrypcją: „NASZYM POPRZEDNIKOM ZA MĘSTWO I KREW PRZELANĄ W WALCE Z HITLEROWSKIM OKUPANTEM POLSKI”.

Główne zadania i specjalizacje JWK

Jednostka Wojskowa Komandosów jest przeznaczona do realizacji szerokiego spektrum zadań specjalnych, operując w czasie pokoju, kryzysu i wojny. Do jej głównych misji należą:

• Rozpoznanie specjalne (SR – Special Reconnaissance) – polegające na zdobywaniu informacji o przeciwniku i terenie działań, ocenie efektów uderzeń.
• Akcje bezpośrednie (DA – Direct Action) – obejmujące uderzenia na kluczowe cele, rajdy, zasadzki, dywersję oraz operacje odbijania zakładników (HR – Hostage Rescue).
• Wsparcie militarne (MA – Military Assistance) – czyli szkolenie i doradztwo dla sojuszniczych sił zbrojnych oraz sił bezpieczeństwa.
• Operacje przeciwterrorystyczne (CT – Counter Terrorism) – mające na celu neutralizację zagrożeń terrorystycznych.
• Działania niekonwencjonalne (UW – Unconventional Warfare) – prowadzone na terytorium przeciwnika, często z udziałem lokalnych sił oporu, działania przeciwdywersyjne.
• Odzyskiwanie personelu (PR – Personnel Recovery) – w tym bojowe operacje poszukiwawczo-ratownicze (CSAR – Combat Search and Rescue).
• Operacje reagowania kryzysowego (MOOTW – Military Operations Other Than War).
• Ochrona osobista VIP (CPP – Close Personal Protection).

Żołnierze JWK to specjaliści w różnych dziedzinach, takich jak działania lądowe (taktyka zielona), działania w terenie zurbanizowanym i walka w pomieszczeniach (taktyka czarna), działania wodne na akwenach śródlądowych (taktyka niebieska) oraz ratownictwo medyczne pola walki (taktyka czerwona). W strukturach jednostki specjalnej komandosów znajdują się m.in. operatorzy zespołów bojowych, snajperzy, medycy pola walki, specjaliści od materiałów wybuchowych, łącznościowcy, płetwonurkowie bojowi, spadochroniarze wykonujący skoki HALO/HAHO, przewodnicy psów służbowych (K9), specjaliści JTAC (Wysunięci Nawigatorzy Naprowadzania Lotnictwa) oraz zespoły CBRN MERT (zdolne do pobierania skażonych prób). Każdy komandos przechodzi wszechstronne szkolenie, aby efektywnie działać w zróżnicowanym środowisku operacyjnym, wykorzystując m.in. techniki SERE, wspinaczkę, alpinizm podziemny oraz techniki linowe (w tym Helicopter Rope Suspension Technique).

Szkolenie i rygorystyczna selekcja do JWK

Służba w Jednostce Wojskowej Komandosów jest zarezerwowana dla najlepszych. Proces rekrutacji do JWK jest wieloetapowy i niezwykle wymagający, otwarty dla żołnierzy, funkcjonariuszy innych służb mundurowych oraz rezerwistów. Kandydaci muszą wykazać się nie tylko ponadprzeciętną sprawnością fizyczną, ale również odpornością psychiczną, inteligencją i umiejętnością działania pod presją. Kluczowym elementem jest mordercza selekcja, często prowadzona w trudnych warunkach terenowych i atmosferycznych, która ma na celu wyłonienie osób o najwyższym potencjale.

Pozytywne ukończenie selekcji to dopiero początek drogi. Następnie kandydaci przechodzą intensywne szkolenie bazowe oraz specjalistyczne, obejmujące taktykę, strzelectwo, techniki linowe, walkę wręcz, skoki spadochronowe, nurkowanie i wiele innych umiejętności niezbędnych w służbie komandosa. Nabór do jednostki jest procesem ciągłym, a wymagania stawiane kandydatom są stale podnoszone, aby zapewnić najwyższą jakość personelu.

Rola dowódcy i struktura organizacyjna

Na czele jednostki stoi Dowódca Jednostki Wojskowej Komandosów w Lublińcu. Decyzją Ministra Obrony Narodowej, od 11 grudnia 2023 roku nowym Dowódcą został płk Marcin SUSZKO, pełniący wcześniej obowiązki Zastępcy Dowódcy JWK i od 2004 roku związany z jednostką. Zastąpił on na tym stanowisku płk. Wojciecha DANISIEWICZA.

Struktura organizacyjna JWK jest dostosowana do specyfiki prowadzonych działań i opiera się na:

• Dowództwie i Sztabie
• Zespole Bojowym A
• Zespole Bojowym B
• Zespole Bojowym C
• Grupie Wsparcia Informacyjnego
• Zespole Dowodzenia
• Ośrodku Szkolenia Wojsk Specjalnych

Jednostka podlega Dowództwu Komponentu Wojsk Specjalnych (DKWS), które koordynuje działania wszystkich polskich jednostek specjalnych. Dbałość o najwyższe standardy dowodzenia i ciągłe doskonalenie procedur są kluczowe dla skuteczności JWK komandosów.

JWK w systemie bezpieczeństwa Polski i operacje zagraniczne

Jednostka Wojskowa Komandosów odgrywa niezwykle istotną rolę w systemie bezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej. Jej żołnierze brali udział w licznych misjach i operacjach zagranicznych, zdobywając cenne doświadczenie bojowe i uznanie sojuszników:

• Macedonia: operacja „Amber Fox” (TF Fox), gdzie poległo dwóch żołnierzy 1 PSK: sierż. Paweł Legencki i sierż. Piotr Mikułowski (marzec 2003).
• Irak: (2003-2008) W ramach PKW Irak, działając m.in. z amerykańską 5th Special Forces Group, tworząc Zgrupowanie Sił Specjalnych WDC-P.
• Afganistan: (2004, 2007-2014, oraz późniejsze misje Resolute Support) W ramach ISAF jako Zadaniowy Zespół Bojowy Wojsk Specjalnych (TF-50), prowadząc operacje specjalne, szkoląc afgańskie siły specjalne (m.in. PRC Ghazni „Afgańskie Tygrysy”). Podczas operacji w Afganistanie, w sierpniu 2013 roku, poległ st. chor. szt. Mirosław Łucki. W ramach misji Resolute Support JWK wystawiała SOAT-50 (Special Operations Advisory Team).
• Inne misje: PKW Kongo, Syria, Kambodża, Pakistan (ochrona).
• Ukraina (2016): udział w misji szkoleniowej Joint Multinational Training Group – Ukraine (JMTG-U) w Kropywnyckim.

JWK jest przygotowana do działania w sytuacjach kryzysowych, zagrożenia terrorystycznego oraz w ramach operacji sojuszniczych NATO. Wysoki poziom wyszkolenia, nowoczesne uzbrojenie i wyposażenie oraz determinacja komandosów z Lublińca czynią z jednostki wojskowej komandosów formację zdolną do podjęcia najtrudniejszych wyzwań, chroniąc interesy Polski i jej obywateli. Jednostka współpracuje z Wojskowym Klubem Biegacza Meta, współorganizując m.in. Bieg Katorżnika.

Uzbrojenie i wyposażenie (wybrane)

JWK dysponuje nowoczesnym i zróżnicowanym uzbrojeniem oraz wyposażeniem, dostosowanym do szerokiego spektrum zadań:

• Pistolety: HK USP (również w wersji SD), Glock 17.
• Pistolety maszynowe: HK MP5.
• Karabinki automatyczne: HK416 (w różnych konfiguracjach), HK417.
• Karabiny maszynowe: FN Minimi (5,56mm i 7,62mm), PKM, UKM-2000, FN MAG, M2 Browning.
• Karabiny wyborowe: M107, AI AW Magnum Folded (.338 Lapua Magnum), Accuracy International AX338, Sako TRG-22/21, M110.
• Strzelby: Remington 870, Mossberg 590.
• Granatniki: AG-HK416, HK69A1, GMG, Carl Gustaf M3/M4, RPG-7.
• Moździerze: LM-60K, LM-60D, LRM vz. 99 ANTOS.
• Transport: Honker (wersje specjalne np. Skorpion 3), HMMWV (M1151A1, M1165A1 Special Ops), Toyota Hilux, quady (Honda TRX, Polaris Sportsman), łodzie Zodiac FC 470 Futura Commando, kajaki składane Hermes.
• Środki łączności i rozpoznania: radiostacje Harris Falcon III, Motorola, Radmor; aktywne ochronniki słuchu; systemy VSAT; drony (Aeronautics Orbiter, WB Electronics FlyEye, FLIR Black Hornet 3).
• Oporządzenie indywidualne: hełmy (MSA TC 3002, Ops-Core), maski przeciwgazowe (MP-5, MP-6, Avon FM53), kamizelki kuloodporne i taktyczne (Lubawa, Moratex, NFM, MIWO), systemy nawigacji, noktowizory, termowizory, specjalistyczne skafandry nurkowe i spadochrony (w tym szybujące).

Symbole Jednostki Wojskowej Komandosów

Jednostka posiada bogatą symbolikę, w tym:

• Odznakę pamiątkową JWK.
• Oznaki rozpoznawcze na mundur wyjściowy, polowy i pustynny.
• Oznakę specjalną „Commando” (wprowadzoną decyzją MON nr 144/MON z 23 września 2022 r. dla żołnierzy, którzy ukończyli specjalistyczne szkolenie bojowe).
• Oznaki rozpoznawcze Zespołów Bojowych (A, B, C) oraz Zespołu Dowodzenia.

Żołnierze JWK noszą ciemnozielone berety Wojsk Specjalnych z Orłem Wojsk Specjalnych.

Wyróżnienia

Jednostka Wojskowa Komandosów oraz jej poprzedniczka, 1 Pułk Specjalny Komandosów, były wielokrotnie wyróżniane, m.in.:

• Znakiem Honorowym Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (1997, 2009).
• Wpisaniem do Księgi Honorowej Wojska Polskiego (2014) „Za szczególne osiągnięcia w wykonywaniu zadań specjalnych poza granicami państwa”.
• Otrzymaniem Flagi Państwowej Rzeczypospolitej Polskiej z rąk Prezydenta RP (2008).
• Wyróżnieniem „Lex et Patria” przez Żandarmerię Wojskową (2008, 2011).
• Tytułem honorowym „Przodujący Pododdział Wojsk Specjalnych” dla Zespołu Bojowego C (2012).
• Tytułem honorowym „Przodujący Oddział Wojska Polskiego” za 2012 r.

JWK – Najczęściej zadawane pytania